خبرنگار و روز خبرنگار

خبرنگار کیست؟

خبرنگار فردی است که با استفاده از منابع خبری، وظیفه تهیه گزارش (مکتوب، صوتی و تصویری) کامل و جامع و قابل‌پخش از یک واقعه را به‌عهده دارد. خبرنگار برای تهیه اخبار روزنامه، رادیو یا تلویزیون از راه دور یا گاهی مکانی دوردست خبر تهیه می‌کند.

به عنوان ساده‌‌ترین تعریف می‌‌توان گفت خبرنگار کسی است که به حرفه خبرنگاری مشغول است، یعنی خبر و گزارش های خبری را برای چاپ در روزنامه ‌‌ها، مجلات، نشریات و یا برای پخش از رادیو و تلویزیون و اینترنت گردآوری، انتخاب و ارائه می ‌‌کند و یا بر انجام این کارها نظارت دارد. خبرنگار باید بتواند مهارت های مرسوم گزارشگری را با مهارت ‌‌های جدیدتر تلفیق کند.

به کارگیری مهارت های مرسوم و سنتی خبرنگاری به این معناست که او باید بتواند مطالب خود را صریح و به زبان تصویری یا نوشتاری قابل فهم درآورد. همچنین باید بتواند موقعیت‌‌های پیچیده را برای رادیو یا مطبوعات به زبانی شیوا توضیح دهد. از همه مهم‌‌تر، شم بویایی خوبی برای کشف حقایق داشته باشد یعنی بتواند با کنجکاوی فراوان از جزئیات خبر، سردربیاورد و بداند چه عواملی، یک رویداد خبری خوب و مناسب را تشکیل می‌‌دهند.

علاوه بر این یک خبرنگار باید در کار با سبک ها و تجهیزات فنی قدیمی و مدرن راحت باشد. به بیان دیگر باید از توانایی ‌‌های لازم از قبیل آشنایی با دوربین، آشنایی با تصویربرداری و صدا برداری، تدوین نوارهای صوتی و تصویری، نوشتار، گردآوری و ضبط منابع، آشنایی کامل با کامپیوتر، مهارت کار با اینترنت و ایمیل، دسترسی به پل های ارتباطی و همچنین راهبری مصاحبه‌‌های رادیویی و تلویزیونی و … برخوردار باشد.

 

انواع خبرنگاری

– سرمقاله نویسی

روزنامه‌ها و نشریات ادواری اغلب دارای سرمقاله هستند که توسط خبرنگارهایی که بسیاری از آنها در این نوع خبرنگاری عمیق تخصص دارند نوشته شده‌است. سرمقاله‌ها اغلب طولانی تر از مقالات عادی هستند و همراه آنها عکس، طراحی و دیگر کارهای «هنری» به کار می‌رود. حتی سرمقاله‌ها را گاهی با استفاده از ابزار چاپ و رنگها برجسته می‌نمایند.

– روزنامه نگاری پژوهشی

روزنامه نگاری پژوهشی در بین انواع روزنامه نویسی سخت ترین گونه روزنامه نگاری است.

– خبرنگاری ورزشی

خبرنگاری ورزشی جنبه‌های زیادی از رقابت‌های ورزشی افراد را دربرمی گیرد و جزء لاینفکی از اغلب محصولات خبرنگاری، از جمله روزنامه‌ها، مجلات، و برنامه‌های خبری رادیو و تلویزیون محسوب می‌شود.

– خبرنگاری علمی

خبرنگاری علمی شاخه نسبتاً جدیدی از خبرنگاری محسوب می‌شود که در آن گزارش خبرنگارها اطلاعاتی را در مورد موضوعات علمی به مردم انتقال می‌دهد. خبرنگارهای علمی باید اطلاعات مبسوط، فنی، و در پاره‌ای اوقات اطلاعاتی را که با زبان مخصوص نوشته شده‌است را درک و تفسیر کنند و سپس آن را به گزارش‌های جذابی که برای مصرف کنندگان رسانه‌های خبری قابل باشد تبدیل نمایند.

خبرنگارهای علمی باید تصمیم بگیرند که از میان دستاوردهای علمی کدام ارزش پوشش خبری را دارد و همچنین باید بتوانند تشخیص بدهند که از میان منازعات جامعه علمی کدام برای پوشش خبری ارزش دارند. بسیاری از خبرنگارهایی که در حوزه علمی فعالیت دارند آموزش‌هایی را در حوزه خبرنگاری خود گذرانده‌اند، به عنوان مثال می‌توان به پزشکانی اشاره کرد که در اخبار پزشکی را تحت پوشش خود قرار می‌دهند. البته این مساله کلی نیست و در میان خبرنگارهای علمی نیز کسانی هستند که در حوزه علمی دوره یا آموزش ندیده‌اند.

– روزنامه‌نگاری تحقیقی

روزنامه‌نگاری تحقیقی که در آن خبرنگارها رفتاری خلاف عرف غیر اخلاقی و غیرقانونی افراد، موسسات اجاری و دولتی را مورد تفحص قرار می‌دهند و آن را فاش می‌سازند، می‌تواند پیچیده، زمان بر و پرهزینه باشد؛ چرا که گروههایی از خبرنگارها، ماهها تحقیق و تفحص، مصاحبه‌های گوناگون (اغلب مصاحبه‌های تکراری) با افراد بی شمار، مسافرتهای دور و دراز، رایانه جهت تجزیه و تحلیل پایگاه داده‌های اسناد مردمی، یا استفاده از کارکنان حقوقی شرکت به منظور ایمن نگه داشتن اسناد با توجه به قانون آزادی اطلاعات، از جمله مواردی است که در روزنامه‌نگاری تحقیقی لازم است.

– خبرنگاری مشاهیر یا مردم

یک حوزه دیگر از خبرنگاری که چندان هم مطرح نیست و در قرن بیستم سنگ بنای آن گذاشته شد، خبرنگاری مشاهیر یا مردم می‌باشد که به زندگی شخصی افراد، عمدتاً اشخاص شهیر و بنام، از جمله ستاره‌های سینما و تئاتر، هنرمندان عرصه موسیقی، مدلها و عکاسان و دیگر افراد مشهور در صنعت نمایش و سرگرمی و همچنین افراد خواهان توجه، از جمله سیاست‌مداران و افراد مورد توجه مردم، نظیر کسانی که کاری انجام داده‌اند که ارزش خبری دارد، می‌پردازد.

– سایبر خبرنگاری

خبرنگاری آنلاین، سایبر خبرنگاری و یا روزنامه‌نگاری الکترونیک انواع جدیدی از روزنامه‌نگاری هستند که به شبکه اینترنت و شبکه جهانی وب ، متکی هستند.

چگونه خبرنگاری خلاق باشیم؟

اساس خبرنگاری این است که حرفی تازه، گیرا و جالب توجه به مردم بگوید. خبرنگاران همیشه نگرانند که چقدر حرف شان برای مخاطب تازگی دارد و خبر نو و تازه بعدی را از کجا بیاورند؟

خبرنگاریِ خلاقانه به مهارت نیاز دارد. مهارتی که آموختنی است. امروز با رقابت رسانه‌‌ای که وجود دارد خبرنگاران باید بیشتر تولید کنند. فشار تولید ممکن است شما را به این فکر بیندازد که کار خبرنگار بیشتر فرآوری اخبار است و کمتر با جستجو و تحقیق سر و کار دارد بویژه اینکه دسترسی به اینترنت به راحتی اطلاعات را در اختیار شما می‌‌گذارد ولی در اینترنت اقیانوسی از اطلاعات درست و غلط وجود دارد که در آن هرجویای حقیقتی ممکن است راه را گم کند. نوآور بودن نیاز به کار و زحمت زیاد و صرف وقت دارد. این کارِ افراد کم اشتیاق نیست کار زیاد و مداوم به طرز فکری تازه و تغییر عادت های پیشین نیاز دارد.

خبرنگار خلاق باید کنجکاو باشد! باید آنقدر درباره همه چیز کنجکاو باشید که حتی وقتی به یک دیوار سفید نگاه می کنید از خودتان بپرسید “چطور شده این دیوار سفید شده؟”چرا رنگ دیگر ندارد؟!

باید بدانید در چه موردی و کجا و در چه شرایطی کنجکاوی لازم است؟ بدون درک شرایطی گفته شده نه تنها کنجکاوی شما به عنوان خبرنگار جذاب و شورانگیز نیست بلکه ناراحت کننده بوده و شما را غیر قابل تحمل می‌‌سازد.

یعنی شک نسبت به هر چیز، و اینجاست که باید مراقبت کنید این شک تبدیل به بدگمانی نشود و فقط شما را برای رسیدن به پاسخ‌‌های بهترو کامل‌‌تر راهنمایی کند.

خبرنگار خلاق بصیرت خبری دارد، برای یافتن سوژه‌های خبری، بصیرت خبرنگار نیز نقش مهمی دارد. گاهی اوقات جالب‌ترین و قوی‌ترین سوژه‌های خبری را می‌توان در کنفرانس‌های خبری و گردهمایی‌هایی که ارزش خبری ندارند پیدا کرد. وقتی می‌فهمید که در یک کنفرانس خبری سوال‌هایی هست که بی‌پاسخ مانده، بلافاصله برای دریافت پاسخ آن‌ها دست به‌ کار شوید. شاید چیزی که به‌دست می‌آورید منجر به تولید بهترین گزارش خبری شود.

ویژگی ‌‌ها و وظایف خبرنگارانِ حرفه ای

خبر و گزارش درخشان، حاصل کار ویژگی‌‌ها و مهارت ‌‌های خبرنگار خلاق و حرفه ‌‌ای است. از ویژگی ‌‌ها و خصوصیات فردی و شخصیتی خبرنگاران عبارت است از: کنجکاوی ، پرسشگری، تیزبینی و نکته سنجی، سریع الانتقال بودن، ضریب هوشی بالاتر از سطح جامعه (شامل هوش ژنتیک IQ و هوش هیجانیEQ)، خلاقیت، مسئولیت پذیری، فروتنی و پایبندی به اخلاق بخشی از این ویژگی‌‌های خبرنگار است.

اما اینها، کافی نیست؛ گرچه احراز آن ضروری است.

برای رسیدن به جایگاه یک خبرنگار خلاق و حرفه‌‌ ای چه ویژگی‌‌ های دیگری نیاز است؟

۱- مدیریت زمان و وقت شناسی و رعایت دقیق آن: درهنگام ملاقات با دیگران، مصاحبه ها و حضور در مجامع، کنفرانس ‌‌ها و گردهمایی ها و توجه به زمان در آماده سازی و انتشار اخبار.

۲- بهره‌‌ گیری از تجارب دیگران و پرسش از پیشکسوتان و مجرب‌‌ ها

۳- کنار گذاشتن پیش فرض‌‌ ها در هنگام تهیه خبر و جستجوی واقعیت ها

۴- پرهیز از تعصب و یکجانبه نگری: (رعایت اصل بی طرفی در تهیه خبر)

۵- همدلی با مخاطبان، شناخت آنان و تلاش برای اثرگذاری برمخاطب

۶- شناخت عرصه رقابتی رسانه بویژه در فضای مجازی

۷- آراستگی ظاهری و رعایت عرف جامعه

۸- شخصیتی منعطف و دوست داشتنی: بهترین خصوصیت یک خبرنگار همین است

۹- پشتکار

۱۰- قدرت و توانایی تجزیه و تحلیل مسائل

۱۱- نقش بازی کردن در مصاحبه ها (در صورت نیاز)

۱۲- داشتن روحیه ای شکاک ولی نه مُتخاصم و مُغرض: برای کشف حقیقت و تشخیص اطلاعات واقعی از کذب و دروغ،

۱۳- آشنایی با قانون؛ گرچه لازم نیست، مثل یک حقوقدان همه جزئیات آن را بداند، اما داشتن دانش جامع و کافی (اطلاعات پایه) از قانون به خبرنگار اعتماد به نفس می بخشد.

۱۴- شنونده خوب بودن در مصاحبه های خبری: لازمه این امر صبوری است.

۱۵- توانایی برقراری ارتباط موثر با دیگران

۱۶- جسور باشد: کم رویی و خجالت در دنیای خبرنگاری جایی ندارد. اما نباید جسارت وخجالتی نبودن، را از حد بیرون کرده که بی مبالات و بی ملاحظه به نظر آید.

۱۷- هیچ گاه دست به سرقت ادبی نزنید.

۱۸- شامة تیز و حساس: خبرنگاران خلاق

۱۹- صاحب انتخاب ‌‌های هوشمندانهخبرنگار خلاق می‌‌ داند؛ اگر نتواند آنچه یافته، به مخاطبانش منتقل کند وقتش را تلف کرده است و او چون هیچ گاه وقتش را تلف نمی ‌‌کند. پس سعی می‌‌ کند؛ خبرهایی تهیه کند که مردم می ‌‌خواهند و دوست دارند.

۲۰- مصاحبه ‌‌گر دانا:

۲۱- لید نویس حرفه ‌‌ای: مردم سرشان شلوغ است و کم حوصله‌‌ اند، برای آنها که کمی به رسانه ‌‌ها توجه دارند باید در چند ثانیه اول اصل ماجرا را گفت.

روز خبرنگار

در هفدهم مرداد ماه سال ۱۳۷۷، محمود صارمی خبرنگار خبرگزاریِ جمهوری اسلامی، به همراه هشت نفر از اعضای کنسولگری ایران در مزار شریف افغانستان به دست گروهک تروریستی طالبان به شهادت رسید. به همین مناسبت، شورای فرهنگ عمومی، هفدهم مرداد ماه هر سال را به عنوان «روز خبرنگار» نامگذاری کرد.

 

به مناسبت روز خبرنگار فروشگاه داده تا دانش دو محصول جذاب و کاربردی را آماده و منتشر نموده است: 

۱- برای دانلود مجموعه آیکون‌ها و پیکتوگرام‌های روز خبرنگار اینجا کلیک کنید. 

۲- برای دانلود اینفوگرافیک باکیفیت و کاملاً لایه باز و قابل ویرایش روز خبرنگار اینجا کلیک کنید. 

 

دیتا ژورنالیسم

دیتا ژورنالیسم چیست؟

با گسترش فناوری های اطلاعاتی و ارتباطی، هرروزه حجم وسیعی از اطلاعات به وجود می‌‌ آید. اطلاعات به صورت big data (داده های بزرگ) در اختیار استفاده کنندگان قرار می‌‌ گیرد. این اطلاعات به صورت خام هستند و باید روی آنها پردازش صورت گیرد. عصر اطلاعات و انفجار اطلاعاتی به حوزه روزنامه نگاری و ژورنالیسم نیز ورود کرده است. هر روزه طیف وسیعی از اطلاعات در اختیار فعالان و خبرنگاران رسانه قرار می گیرد که باید بتوانند بر اساس ارزش های خبری و سیاست های خبری خود از آنها استفاده کنند. همچنین با ظهور فناوری های جدید الخصوص شبکه های اجتماعی روند گسترش این اطلاعات شتاب فراوانی گرفت و مخاطبان و کاربران رسانه علاوه بر مصرف کننده، خود به تولید کننده ای تبدیل شدند و حجم وسیعی از اخبار و اطلاعات را به وجود آورده اند که نیاز به گردآوری، تحلیل و تصویرسازی متناسب با اهداف رسانه ای مدنظرشان دارند. این حوزه از روزنامه‌نگاری به دیتا ژورنالیسم شناخته می شود.

۲۰ سال پیش، روزنامه‌نگاران تنها با این‌گونه داده سروکار داشتند. ولی امروزه در دنیایی دیجیتال زندگی می‌کنیم که در آن تقریباً همه‌چیز را می‌توان با اعداد توضیح داد. تاریخچه شغلی، ۳۰۰٫۰۰۰ سند محرمانه، روابط در حلقه دوستان شما همه و همه را می‌توان با دو عدد توصیف کرد؛ صفر و یک.

دیتا ژورنالیسم یا داده‌نگاری، از آن با عنوان روزنامه‌نگاری داده محور نام می‌برند. آنلاین ژورنالیست‌هایی که در عرصه دیتا ژورنالیسم کار می‌کنند، با تجزیه داده‌ها، طبقه‌بندی آن‌ها، مرز‌‌گذاری و فیلترگذاری برای تحلیل عمقی‌تر داده‌ها و برای پردازش بهتر داده‌ها، شاخه‌ای جدید از ژورنالیسم را پایه‌گذاری کرده‌اند.

روندکار یا به عبارت بهتر، گردش کار روزنامه‌نگاری داده محور را هم نمی‌توان صرفاً با توضیحات واژگانی و بی‌استفاده از جنبه‌های دیداری و بصری توصیف کرد، بلکه در همین‌جا هم باید به کمک دیداری‌سازی این مفهوم به سراغ آن رفت و آن را به تصویر کشید.

دیتا ژورنالیسم همگرایی تعدادی حوزه را نشان می‌دهد که به‌نوبه خود اهمیت زیادی دارند، از پژوهش گرفته تا آمار و طراحی و برنامه‌نویسی که این مراحل در آن طی می‌شوند: یافتن داده‌ها، بررسی داده‌ها، تصویرسازی داده‌ها و یکپارچه‌سازی داده‌ها.

پاول لویس (سردبیر پروژه‌های خاص، گاردین) در تعریف دیتا ژورنالیسم می‌گوید: دیتا ژورنالیسم تنها به معنای وجود داده‌ها یا به دست آوردن و انتشار آن نیست بلکه فرآیندی است که برای تولید آن انجام می‌شود و باید سوالات مناسبی را بپرسید تا پاسخ‌های درست را دریافت کنید.

پراکیت دلکیه در مطلبی با عنوان «دیتا ژورنالیسم یک راهنمای ساده برای بازاریابان» در تعریف دیتا ژورنالیسم می‌نویسد: دیتا ژورنالیسم یک فعالیت تخصصی است که شامل یافتن و توزیع اخبار، با تمرکز زیاد بر تحلیل، تصویرسازی داده‌ها و بیان خبر است.

در کل می‌توان گفت، دیتا ژورنالیسم نوعی روزنامه‌نگاری داده محور است که برای انجام آن به یاری ابزارهایی فرآیندی همچون یافتن و گردآوری داده، پاکسازی، ساماندهی، بیان خبر به یاری یک روایت، تحلیل، تصویر سازی داده‌ها و انتشار داده‌ها طی می‌شود.

منابع: خبرگزاری صدا و سیما- همشهری آنلاین- باشگاه خبرنگاران دانشجویی ایران- ویکی پدیا